Văn phòng kiến trúc T3 tại thành phố Hồ Chí Minh – Handhome

Người đồng sáng lập văn phòng T3 Architects Charles Gallavardin đã bắt đầu làm việc ở Việt Nam với một tổ chức phi Chính Phủ từ năm 2003 đến 2005. Tổ chức mang tên Villes en Transition, chuyên tâm với việc giảm nghèo ở nhiều khu vực tại Sài Gòn, miền Trung Việt Nam và đồng bằng sông Cửu Long.

Villes en Transition đã thực hiện nhiều nghiên cứu xã hội và nhà ở giá rẻ mà thành quả là một chuỗi công trình vô cùng quy mô: Dự án nhà ở tại Tân Hóa Lò Gốm, quận 6, Sài Gòn.

Gallavardin sau đó định cư ở Pháp cùng vợ. Tại đó họ thành lập Công ty Kiến trúc T3 ở Marseille với 2 người bạn, tập trung vào những giải pháp bền vững thân thiện với môi trường. Hai người đồng sự của anh hiện vẫn đang làm việc tại chi nhánh này. Vợ chồng Gallavardin đã quay lại Việt Nam vào năm 2011 và làm việc ở những văn phòng kiến trúc nổi tiếng.

Sau một vài trải nghiệm không hài lòng trong công việc, họ đã quyết định mở chi nhánh T3 ở thành phố Hồ Chí Minh, giữ mối quan hệ với văn phòng đầu tiên ở Pháp.

Dưới đây là bài phỏng vấn Gallavardin do tạp chí Bluprint thực hiện:

1. Khởi đầu

Anh đã nói nhà ở giá rẻ là công trình đầu tiên của mình. Điều gì khiến anh hứng thú với những dự án đó?

Tôi nghĩ như những người trẻ khi bắt đầu sự nghiệp, họ muốn giúp đỡ thế giới. Vì là một kiến trúc sư nên tôi nghĩ hãy làm nhà giá rẻ giúp người nghèo ở lĩnh vực xã hội. Nhưng rồi tôi bị thất vọng trước cách các chính trị gia bác bỏ ý kiến và quyền tự do của mình.

Và rồi tôi tìm thấy cách để “cứu thế giới” ngoài phạm vi cộng đồng, điều đó dẫn tới các công trình tư. Duy trì giá trị, phẩm chất đạo đức tốt, tránh làm việc với những người dùng tiền không chân chính là con đường đi lâu dài. Thực hiện những dự án không làm tổn hại môi trường và đáp ứng công năng tốt cho người dùng cũng là ưu tiên quan trọng.

Văn phòng có mấy người khi bắt đầu mở T3 Architects ở Việt Nam?

Chỉ có tôi và vợ, Tereza, cô ấy là một kiến trúc sư người Séc.

Khi đó văn phòng của anh (Family Garden) đã ở đây luôn chưa?

Chưa, lúc đó chúng tôi làm việc ở nhà, trong một căn phòng nhỏ. Chúng tôi hợp tác với một người bạn và cộng sự là anh Hoàng Lê Mạnh Thắng. Anh ấy đã dành 8 năm học tập và làm việc ở Pháp, rồi trở về Việt Nam cùng lúc với chúng tôi. Vậy nên thời gian hợp tác sau đó diễn ra nhanh chóng, chúng tôi bắt đầu với 3 người, T3. Và đến giờ vẫn vậy.

Anh chuyển đến văn phòng mới từ khi nào? Ở đây tốt hơn chỗ làm cũ ra sao?

Chúng tôi bắt đầu chuyển đến một văn phòng khác ở khu vực này khi có 5 người. Sau đó tới Family Garden gần hai năm trước.

Diện tích ở đây là 40-50m2 và hơn nữa chúng tôi có nhiều không gian xanh ngoài trời vừa có thể dùng để họp việc và là nơi thư giãn. Đó là mục đích chính của nơi này. Chúng tôi có rất nhiều không gian chung và các cơ sở do 5 studio thiết kế chia sẻ tại khu liên hợp này, tạo điều kiện hợp tác.

Hiện có bao nhiêu người làm việc tại văn phòng?

Chúng tôi đang có 10 người ở Việt Nam và một văn phòng ở Phnom Penh, Campuchia thành lập từ năm ngoái với hai nhân viên, một kiến trúc sư Pháp và một kiến trúc sư Khmer đã tốt nghiệp ở Moscow.

Văn phòng của anh phản ánh tinh thần của studio như thế nào?

Tinh thần đương đại Việt Nam, sử dụng vật liệu tự nhiên từ địa phương nhiều nhất có thể. Nó tốt cho ta và giờ chúng tôi muốn tập trung toàn bộ vào kiến trúc bền vững.

Chúng tôi thực sự muốn tập trung vào mảng kiến trúc bền vững, ngay cả lúc mới bắt đầu, một số khách hàng có vẻ không quan tâm vì chúng tôi tin vào lợi ích nó mang lại cho cả con người và môi trường. Hiện tại nhờ những văn phòng đề cao tinh thần xanh trong kiến trúc như Võ Trọng Nghĩa, mọi người đã bắt đầu thay đổi suy nghĩ về tính bền vững.

2. Công việc ở văn phòng

Một ngày bình thường tại văn phòng diễn ra như thế nào?

Chúng tôi bắt đầu làm việc lúc 9 giờ sáng và kết thúc vào khoảng 6.30 – 7 giờ tối, chỉ 5 ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu. Chúng tôi không làm việc vào ngày cuối tuần để các thành viên có thời gian rảnh rỗi theo đuổi niềm vui ngoài công việc: Đi xem triển lãm, ca nhạc, tận hưởng những thứ khác và biết đâu sẽ có những ý tưởng mới kích thích trí sáng tạo của họ. Điều này rất quan trọng với chúng tôi. Mục tiêu là để ai cũng cân bằng được công việc với cuộc sống. Chúng tôi không làm việc xuyên tuần như nhiều văn phòng và kiến trúc sư khác.

Vậy làm việc vào cuối tuần là điều bình thường với các văn phòng kiến trúc ở Việt Nam?

Khá thường xuyên, vào các sáng thứ Bảy. Trước kia là cả ngày. Chúng tôi thường ngưng việc vào tối thứ Sáu. Tất nhiên, như nhiều văn phòng khác đôi khi chúng tôi sẽ làm thêm giờ, đặc biệt là các đối tác chính. Họ làm việc tối thiểu 10 tiếng một ngày. Đối với nhân viên là 8 tiếng/ngày.

Hiện tại anh đang thực hiện bao nhiêu dự án? Trung bình có bao nhiêu công trình trong một năm?

Tối thiểu là 10. Hiện tại chúng tôi có 5 công trình xây dựng ở Campuchia. Ở Việt Nam cũng đang có 6 công trình đang trong giai đoạn thiết kế. Từ quy mô nhỏ đến lớn, từ nội thất đến cảnh quan.

3. Quá trình thiết kế

Bàn bạc vắn tắt từ đầu đến cuối, cách anh xử lý một vài dự án thiết kế ra sao?

Bước quan trọng đầu tiên với chúng tôi là tóm lược bản thiết kế. Tức là dành 2-3 tuần thông qua dự án với khách hàng: Họ muốn loại công trình gì (khách sạn, nhà hàng hay văn phòng), xây mới hay tân trang, giá thành mỗi mét vuông. Chúng tôi không quá quan tâm đến ngân sách đầy đủ, nhưng nắm được giá từng mét vuông giúp mọi người dễ hình dung nên dùng loại vật liệu nào, có thể hợp tác với nhà thầu, bên cung ứng nào. Sau đó chúng tôi lên lịch trình thi công để hoạch định thời gian cụ thể. Tiếp đó bàn đến hướng thiết kế, phong cách họ muốn và những gì văn phòng có thể đáp ứng. Chúng tôi nhắm đến những dự án đề cao tính bền vững, đương đại, tôn trọng bối cảnh địa phương.

Ngay khi bản thiết kế được thông qua, chúng tôi sẽ yêu cầu khách hàng ký để họ không thay đổi ý tưởng đã thống nhất, trừ một vài chi tiết nhỏ. Điều đó có nghĩa họ phải viết ra mô tả dự án, đặc biệt là với nhà đầu tư địa phương.

Sau đó chúng tôi thiết kế ý tưởng. Đầu tiên tập trung vào bố cục và sau khi đã gạn lược được những nhu cầu thì bắt đầu tạo mô hình 3D. Tiếp đó là vẽ kỹ thuật các phần thiết kế: Chi tiết căn bản, các khu vực và sắp xếp thẳng góc, rồi chúng tôi xác định loại vật liệu.

Chúng tôi tiếp tục đệ trình bản thiết kế chi tiết với cách làm việc giống như ở Châu Âu: Đề xuất với khách hàng bàn bạc mức giá với các nhà thầu khác nhau, giúp họ tiết kiệm một khoản trong quá trình. Kiến trúc không chỉ tiêu hao chi phí mà cũng có thể tiết kiệm tiền.

Và chúng tôi lên chi tiết quá trình xây dựng, để khi nhà thầu được chọn thì sẽ làm việc với họ và hoàn thiện một số chi tiết, đảm bảo mọi thứ đều rõ ràng. Sau đó là một hoặc hai chuyến thăm thực địa trong tuần. Nếu ở Sài Gòn, chúng tôi sẽ đề xuất được thăm công trường xây dựng mỗi ngày. Chúng tôi đảm nhiệm phần kỹ thuật, điều phối nhà cung ứng và thầu, tất cả mọi thứ.

Trong thời gian đó, chúng tôi hợp tác với những nhà thiết kế ánh sáng, cảnh quan, nội thất, một vài người bạn ở các công ty khác, hầu hết thời gian chúng tôi cộng tác với họ một cách tự chủ nhưng lựa chọn luôn nằm ở khách hàng.

Vậy anh thích chỉ có khoảng 10 người hay dưới 20 người trong công ty? Anh muốn duy trì lượng nhân sự nhỏ không?

Tôi muốn duy trì ít nhất 3 văn phòng. Với khoảng 12 nhân sự ở Việt Nam, trong tương lai là 10 người ở Campuchia, sau đó lập văn phòng mới ở Châu Âu, có thể là ở Pháp hoặc Bồ Đào Nha, chúng tôi chưa rõ sẽ ở đâu.

Tôi nghĩ ở đây có lượng nhân viên phù hợp cho các dự án quy mô vừa và nhỏ. Chúng tôi muốn liên quan nhiều nhất có thể với các thiết kế và không muốn hi sinh chất lượng. Vậy nên văn phòng không chọn thực hiện những khu thương mại hay công trình dân sự lớn. Trước nhất là vì mô hình công ty không lớn, đó không phải hướng phát triển T3. Chúng tôi không thích những công trình có quá nhiều máy điều hòa mà thay vào đó đề cao cách tận dụng tự nhiên.

4. Cơ cấu văn phòng

Tổ chức cơ cấu văn phòng như thế nào?

Ở ban quản lý chúng tôi có 4 đối tác, 3 nhà thiết kế, trong đó có 1 là người Việt Nam để thông thạo ngôn ngữ, đất nước và con người, 1 đối tác chiến lược để giúp phát triển công ty.

Tất cả nhân sự đều có tiếng nói trong quá trình quyết định công việc. Chúng tôi gọi đây là hoạt động tập thể theo như cách gọi ở Châu Âu. Mọi người cùng chia sẻ và cân nhắc mọi ý kiến. Quyền lợi cũng được chia đều cho mọi người. Nếu công ty làm ăn thuận lợi, mỗi nhân viên sẽ được thưởng.

Vậy có thể nói cơ cấu tổ chức không quá nghiêm ngặt về thứ bậc?

Đúng vậy, thế nên chúng tôi cần nhân viên biết độc lập. Những người có thể tin tưởng 100%.

5. Tiếp cận thiết kế

Anh mô tả hướng tiếp cận thiết kế mỗi dự án ra sao?

Chúng tôi tập trung vào 4 tiền đề căn bản (không theo thứ tự cụ thể nào):

Hài hòa – chúng tôi thiết kế kiến trúc có liên quan đến tương quan khí hậu, mọi người nên cảm thấy thoải mái ở nơi họ làm việc và giải trí. Thiên nhiên cần kiến trúc hòa hợp, không phải đối lập nó. Chúng tôi cũng hướng đến sự hài hòa giữa công trình và con người.

Sáng tạo – mỗi dự án thách thức chúng tôi tìm ra những giải pháp hiệu quả hơn. Chúng tôi tôn trọng kỹ năng chuyên môn và thường làm việc với các nghệ sĩ, nhà thiết kế từ nhiều lĩnh vực.

Hiểu biết – chúng tôi muốn đề cao mối hợp tác với những người chuyên một sở trường duy nhất. Cố gắng mở rộng mạng lưới để luôn làm việc với những người giỏi nhất trong nghề.

Chất lượng – để tạo ra những công trình an toàn và thoải mái cho mọi người. Chúng tôi sử dụng vật liệu tự nhiên nhiều nhất có thể, và cho phép thật nhiều ánh sáng tự nhiên thẩm thấu, v.v..

Với tư cách một người làm việc ở Việt Nam đã lâu, anh có thể xác định xu hướng và những bất cập với kiến trúc Việt Nam hiện giờ không?

Trong thập niên 60, 70, miền Nam Việt Nam có nhiều công trình đẹp với mặt tiền hai lớp, gạch thông gió, xi măng khối, mái đôi, v.v.. Chúng được lựa chọn để thích nghi với khí hậu nhiệt đới. Tuy nhiên, từ thập niên 80 cho đến gần đây. Người Việt Nam dường như đã quên đi bản sắc và bắt đầu làm theo kiến trúc phương Tây như thấy trong tạp chí. Họ đã đánh mất cá tính và làm kiến trúc không đồng điệu với khí hậu và lối sống.

Tuy nhiên vẫn có một vài tiến độ đáng ngưỡng mộ. Từ 5 năm trước, họ đã bắt đầu ý thức tự hào về truyền thống và đang thiết kế dựa trên sự sáng tạo thủ công, làm kiến trúc công năng sử dụng nhiều vật liệu địa phương có tính thích ứng môi trường và hiệu quả.

6. Vật liệu

Vật liệu ưa thích của anh là gì?

Chúng tôi tận dụng vật liệu địa phương và phương pháp truyền thống nhiều nhất có thể. Nếu phải chọn chúng tôi thích dùng những vật liệu đúc theo khuôn ít carbon. Thay vì gạch tiêu hao năng lượng thì sẽ là những khối bê tông nhẹ, những khối công nghiệp hiệu quả trong việc giữ nhiệt và ít ô nhiễm, gạch thông gió, ngói xi măng, và thậm chí là dùng lá để lợp mái.

Tôi nghĩ gỗ là vật liệu lý tưởng nhất. Vấn đề ở Việt Nam là gỗ tốt cho xây dựng lại dùng vào việc làm đồ nội thất xa xỉ, quản lý rừng bất cập. Nên chúng tôi thường phải nhập khẩu gỗ từ nước ngoài, chủ yếu là New Zealand, nơi gỗ được bảo quản tốt và đúng cách.

Anh thuyết phục khách hàng làm công trình thân thiện với môi trường bất kể chi phí cao như thế nào?

Đó là câu hỏi về mặt thiết kế. Chúng tôi dùng loại vật liệu y hệt nhau và đảm bảo nó không dội giá. Có thể làm những công trình chỉ với một vật liệu mà vẫn có hiệu quả tích cực tới môi trường nếu được thiết kế tốt. Chúng tôi cũng dùng những giải pháp giá rẻ, không phức tạp về kỹ thuật song có tính bền vững và gắn liền tới bối cảnh. Như vậy ứng dụng và bảo trì sẽ không là vấn đề với người sử dụng.

Nguồn: Bluprint

HANDHOME